Văn hóa dòng họ và con người thời hiện kim

Khi đất nước bị quân thù xâm lấn, mồ mả tổ tiên dòng họ bị tàn phá, biết bao người đã lìa xa dòng họ, chia tay gia đình, cha mẹ để ra đi cứu nước mà trong lòng không một chút xao lãng nhớ thương tổ tiên, dòng họ, cha mẹ. Vì tổ tiên, dòng họ, cha mẹ, quê hương, nhiều người đã hy sinh anh dũng tuyệt vời.

Loài vật đều có giống, có nòi. Cây cối đều có gốc, có rễ. Con người sao lại không biết dòng họ, tổ tiên, cha mẹ mình? Người Việt Nam ta lấy việc phụng thờ dòng họ, tổ tiên, hiếu thảo với cha mẹ làm đạo đức hàng đầu. Vô tâm và vô cảm với dòng họ, tổ tiên; không biết “Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” sẽ là con người vô lại và thất đức. Trời không tha, đất không dung những con người thất đức với các bậc sanh thành của mình. Những người vô lại như thế làm sao có thể là người yêu nước, yêu dân tộc và trung thành với tổ quốc?

Khi đất nước bị quân thù xâm lấn, mồ mả tổ tiên dòng họ bị tàn phá, biết bao người đã lìa xa dòng họ, chia tay gia đình, cha mẹ để ra đi cứu nước mà trong lòng không một chút xao lãng nhớ thương tổ tiên, dòng họ, cha mẹ. Vì tổ tiên, dòng họ, cha mẹ, quê hương, nhiều người đã hy sinh anh dũng tuyệt vời.

Hình mang tính mình họa

Ngày nay, con người Việt Nam thời hiện kim luôn luôn đêm ngày thương nhớ, kính trọng những lớp người đã đi qua và không bao giờ trở lại. Họ là những linh hồn bất tử, những thánh nhân của thời đại hiện kim mà ta đang sống, đang được hưởng những giá trị cuộc sống huy hoàng do lớp người đã qua ấy để lại. Vì vậy, tình cảm sâu xa “uống nước nhớ nguồn” là nhân cách muôn đời không hề đổi thay của con người Việt Nam.

Tổ tiên Việt Nam ta đã đi xa vào cõi vĩnh hằng. Nhưng anh linh của Thánh Gióng, Bà Triệu, Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Hồ Chí Minh vẫn bất tử, vẫn còn đó trong dòng máu nóng của mỗi con người Việt Nam chúng ta.

Thời hiện kim là thời phong phú về vật chất, là thời hưởng thụ vật chất ngày càng mở rộng, nhu cầu vật chất ngày càng cao. Vì thế chính thời này cũng là thời có những hiện tượng  thất đức, vô cảm, nhiều hành động phi nhân văn phát triển và sẽ là một thời kỳ có nhiều cảnh bất hạnh chưa từng thấy đến với con người!

Có một con đường tìm đến thiên đường trong cuộc đời  nhiều nơi hoen ố này: là con đường trở lại tâm thức dòng họ, tổ tiên, cha mẹ. Con đường này sẽ tạo nên nhiều rào cản cho những thói vô cảm, những sự huênh  hoang về giàu có, những ý tưởng hoang đường về chức tước, về cấp bậc xã hội mà lại xa dân, xa tổ tiên, xa dòng họ nhú mầm nẩy lộc.

Vì vậy, biên soạn gia phả cho mỗi gia đình là điều rất cần thiết cho mỗi gia đình trong thời đại hiện kim. Những ai đã bước vào cõi giàu sang và quyền lực thì hãy xem lại con cháu mình có bệnh vô cảm với dòng họ, tổ tiên và cha mẹ hay không? Hỡi những ai sống trong những chung cư cao cấp, những biệt thự hiện đại theo kiểu “Tây” suốt đêm ngày với dòng âm nhạc hip-hop mà không có một chỗ dành làm bàn thờ tổ tiên cho con cháu chiêm ngưỡng, không có một tờ giấy ghi lại dòng họ, tổ tiên mình thì tương lai không xa, chắc chắn điều bất hạnh là không tránh khỏi!

Mỗi gia đình nên có một chỗ linh thiêng cho tổ tiên, mỗi gia đình phải có tóm tắt một lịch sử của dòng họ mình. Người đứng đầu gia đình phải vươn vai gánh vác điều linh thiêng ấy.

Ở Thành phố Hồ Chí Minh, theo thiển ý của chúng tôi có chừng 125 họ theo kê khai. Nhưng kê khai hiện tình không chính xác. Bởi vì chưa tìm ra những họ đã thay đổi vì biến cố lịch sử. Ví dụ họ Mạc gốc Hải Dương không trùng với họ Mạc gốc Hà Tiên và các họ kê khai như họ Vũ, Phạm, Hoàng, Thái, Huỳnh... đều là họ gốc Mạc mà bà con đã tự nhận nhau qua lai lịch của gia phả hay lời trăn trối của tổ tiên. Hãy thống kê gia đình theo dòng họ, hãy xây dựng chính phả và thứ phả mới biết được dòng tộc có bao nhiêu người ở thành phố này, tổ tiên ta là ai, từ đâu chuyển đến và chuyển đến từ khi nào.

Nhận nhau cùng tổ tiên, cùng dòng họ là điều quý hóa nhất trong cuộc đời của một con người. Nhưng quý hóa hơn cả là sự mở rộng vòng tay thân thiết với các dòng họ Việt Nam, không phân biệt nội ngoại để hình thành bền vững một cộng đồng dân tộc Việt Nam thống nhất của thời hiện kim. Đó là một cộng đồng dân tộc Việt Nam có khả năng kết dính nhiều dòng tộc Việt Nam ở trong nước và ngoài nước, có khả năng phát triển đất nước ngang tầm với thời đại và có khả năng đập tan tất cả những kẻ thù hòng muốn chiếm cứ đất đai, bầu trời và lãnh hải Việt Nam. Hoạt động dòng tộc vì mục tiêu kính cẩn gia tiên, đoàn kết trăm họ, phụng thờ quyền lợi quốc gia dân tộc trên hết. Dòng tộc có mạnh, xã hội mới bền vững, nước nhà mới hưng thịnh. Hãy nhanh tay xây dựng các dòng tộc, tích cực đóng góp chấn hưng đạo đức xã hội. 

(Xin cám ơn bà con và đồng nghiệp đã lắng nghe tôi nói

GS-TS MẠC ĐƯỜNG

(Chủ tịch Hội Đồng Khoa Học Trung tâm UNESCO Nghiên Cứu Văn Hóa các Dòng Họ Việt Nam)

(GP: 18-12-2021)